Kognitywiści badając ludzki mózg i procesy w nim zachodzące odkryli mechanizmy, które pomagają nam w rozumieniu, zapamiętywaniu, a tym samym w uczeniu się. Co ciekawe mechanizmy te są zupełnie sprzeczne z klasycznym podejściem do nauczania, czyli z tym co tradycyjnie dzieje się na sali wykładowej.
6 zasad uczenia się
Odkrywamy lepsze sposoby uczenia, dlatego zaczęliśmy cenić:
- Ruch bardziej niż siedzenie
- Mówienie bardziej niż słuchanie
- Obrazy bardziej niż słowa
- Pisanie bardziej niż czytanie
- Krótkie bardziej niż długie
- Różnorodność bardziej niż monotonię
Choć elementy po prawej stronie są wartościowe, bardziej cenimy te po lewej.
Brzmi znajomo? Tak może brzmieć Manifest Efektywniejszego Uczenia się. Jest to zbiór sześciu zasad z podejścia „Training from the Back of the Room” (TBR) zwiększających skuteczność uczenia się i popartych szeregiem naukowych badań.
Ruch jest lepszy niż siedzenie
Ewolucja przystosowała człowieka do ruchu. Polowanie i koczowniczy tryb życia powodowały, że jeszcze do niedawna pokonywaliśmy kilkanaście kilometrów dziennie. To właśnie ruch przyspieszał krążenie krwi i dotleniał nasz mózg. Usadzenie za biurkiem odcięło tej najważniejszej maszynie naszego organizmu dostęp od paliwa. „Siedzenie jest nowym paleniem” mówią lekarze. Dlatego posadzenie uczestników szkolenia na osiem godzin gwarantuje, że nie zapamiętają oni wiele z kursu. Innym aspektem jest pamięć kinetyczna. Lepiej zapamiętujemy informacje, jeżeli są powiązane z jakimś ruchem. W przedszkolu dzieci ćwiczą piosenki wykonując w rytm określone gesty, które wspomagają zapamiętywanie tekstu.
Chociaż na szkoleniu nie śpiewamy „Jesteśmy jagódki…”, to wstanie z krzeseł i ruch gwarantuje, że więcej informacji dotrze do pamięci długotrwałej.
Dlatego, jeżeli możesz, to wstań teraz i przeciągnij się.
Mówienie jest lepsze niż słuchanie
Jaką historię lepiej zapamiętasz: tą, którą ktoś ci opowiedział czy tą, którą ty opowiedziałeś komuś? To ciekawe pytanie biorąc pod uwagę, że najpopularniejszą metodą nauczania jest wykład. Ekspert mówi, reszta sali słucha. Ale czy tak naprawdę słucha? Niestety ilość informacji, która dociera do naszego mózgu za pomocą słuchu jest niewielka. Podczas wykładu nasza uwaga ucieka i niełatwo ją odzyskać.
Aktywne szkolenie to takie, w którym słuchacze i wykładowca zmieniają się miejscami. To uczestnicy szkolenia mówią, dzielą się obserwacjami i spostrzeżeniami a prowadzący moderuje dyskusję.
Dlatego, jeżeli możesz, to odwróć się do kogoś obok i powiedz jakie masz obserwacje z tego artykułu.
Obrazy są lepsze niż słowa
Znasz powiedzenie „obraz jest wart tysiąca słów”? Jest ono bardzo prawdziwe. Nasz mózg myśli obrazami. Po pierwsze dlatego, że przetwarzanie tekstu jest liniowe, a obrazu kontekstowe – przetwarzasz cały naraz i umieszczasz go w czasie i przestrzeni. Po drugie, jest nam dużo łatwiej przywołać z pamięci scenę niż tekst, bo obrazy budzą w nas emocje. To właśnie emocje są kluczowe w procesie uczenia się. Nie zapamiętujemy sytuacji nijakich, tylko takie, które nas poruszają.
Aktywne szkolenie poznasz po tym, że na ścianach i w materiałach znajdziesz rysunki, mapy i metafory, które powodują skojarzenia w przetwarzanym materiałem. Nigdy więcej czytania ze slajdów!
Dlatego, jeżeli możesz, narysuj ramę obrazu, który będzie Ci przypominać o sześciu zasadach efektywnego uczenia się.
Pisanie jest lepsze niż czytanie
Pamiętam, że będąc w szkole przed każdym sprawdzianem przygotowywałam sobie ściągi. Nigdy ich ze sobą nie brałam, bo gdy już je zrobiłam to już ich nie potrzebowałam. Fakt zapisywania informacji uruchamia nasz mózg na kilka sposobów. Włącza się pamięć kinetyczna związana z ruchem ręki. Zapisując wykonujemy w głowie przetwarzanie informacji, aby wybrać to co jest istotne. No i przede wszystkim przykuwa naszą uwagę – nie łatwo jest pisać i myśleć o czymś innym. Co ciekawe, pisanie na klawiaturze nie przynosi takich efektów jak ręczne notatki.
Podczas aktywnych szkoleń to nie wykładowca spisuje informacje tylko uczestnicy tworzą notatki. Dzięki temu znajdują się tam najistotniejsze dla nich fakty.
Dlatego, jeżeli możesz, uzupełnij swój obraz najistotniejszymi dla ciebie informacjami o zasadach efektywnego uczenia się.
Krótkie jest lepsze niż długie
Ile trwa przeciętna lekcja? 45 minut w szkole, 90 min na uczelni. Twórcy programów telewizyjnych odkryli dużo wcześniej, że człowiek nie jest w stanie zachować skupienia tak długo. Nasz mózg domaga się nowych bodźców mniej więcej co 10 minut. Po tym czasie wkracza nuda i zmęczenie, które powodują wyłączenie funkcji zapamiętywania. Telewizja poradziła sobie z tym problemem poprzez przerwy reklamowe.
Na szkoleniu nie puszczamy reklam. Aby utrzymać nasz mózg na wysokich obrotach podczas dobrego szkolenia żaden blok wykładowy nie powinien być dłuższy niż 10 minut. Pomiędzy każdymi blokami umieszczamy aktywności ułatwiające nam odzyskanie uwagi.
Dlatego przeczytanie tego artykułu nie powinno Ci zająć więcej niż 10 minut.
Różnorodność jest lepsza od monotonii
Nasz mózg szuka wciąż nowych bodźców. Ich brak powoduje, że się „wyłącza”. Dlatego drobne zmiany pobudzają ciekawość i sprawiają, że nauka przychodzi łatwo.
Podczas dobrego szkolenia nie grozi ci nuda. Szeroki wachlarz ćwiczeń, aktywności, form przekazu sprawia, że nasz mózg dostaje różnorodne sygnały które przyspieszają jego pracę. Owszem, taka forma nauki bywa męcząca. Jednak zastanów się, co jest bardziej męczące: 8 godzin podczas, których dyskutujesz, ruszasz się, rysujesz i grasz w gry, czy 8 godzin siedzenia na krześle i słuchania wykładu.
Spodziewasz się zadania? To go tu nie będzie. 😉
Mówienie nie jest uczeniem
Naszym celem jest nauczyć, a nie uczyć. Dlatego wszyscy nasi trenerzy wykorzystują w praktyce podejście „Training from the Back of the Room” tworząc dla uczestników interaktywne szkolenia.
Dwoje z naszych trenerów jest również jedynymi polskimi Certyfikowanymi Trenerami tego podejścia („Training from the Back of the Room” Certified Trainer). Na razie szerzymy tą wiedzę wewnątrz ProCognity, oraz przez tego bloga. W przyszłości planujemy zorganizować pierwszy polskojęzyczny kurs TBR. Tymczasem, jeżeli zainteresował Cię temat jak efektywnie się uczyć, to zapraszamy Cię do lektury książek Sharon Bowman.
Więcej na temat TBR znajdziesz na stronie http://bowperson.com/, w tym artykuł Sharon na temat 6 zasad uczenia się.
